به نقل از «فارس»

فارس من| به هویت ملی و راهبردهای کلان تحکیم آن به اندازه کافی توجه نشده است

تاریخ انتشار: ۲۴ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۲۲۸۷۱۱

فیروز رضایی کارشناس تعلیم و تربیت در گفت‌وگو با خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس، اظهار کرد: مقام معظم رهبری در دیدار اخیر خود با نمایندگان جامعه معلمین طبق معمول نکات ارزشمند و مهمی را مطرح فرمودند؛ از جمله آنها هویت ملی و نقش شایسته و بایسته معلمان و آموزش و پرورش در تقویت و تحکیم هویت ملی بود.

وی ادامه داد: هویت ملی از جمله موضوعات بسیار مهم است که همیشه مطرح بوده است، هویت ملی شناسنامه جمعی یک ملت است، شناسنامه ای که از طرفی در برگیرنده هویت و شخصیت ملی است و از طرف دیگر عامل تمایز و تشخص یک ملت از ملل دیگر است؛ همانگونه که شناسنامه فردی، هویت افراد را می نمایاند، هویت ملی از مشخصه یا مهم‌ترین مشخصه‌های اشخاص یک ملت به طور جمعی پرده بر می‌دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

رضایی تصریح کرد: تقویت و تحکیم هویت ملی از جمله مقولاتی است که همه ملت‌ها نسبت به آن حساس هستند؛ از این رو ملت‌های فقیر از حیث تاریخ و تمدن که در یک سرزمین گرد آمده و تحت لوای نظام سیاسی مشخص زیست می‌کنند، با درک عمق ضرورت هویت جمعی و نقش ممتاز آن در تداوم حیات ملی و نیز نقش وحدت بخش و معنی آفرین آن به ‌ویژه به هنگام مواجهه با مخاطرات گوناگون، برای ایجاد و تلقین هویت جمعی، تاریخ سازی می‌کنند به عبارتی به احداث آثار باستانی و تاریخی مبادرت می‌ورزند و هویت مصنوعی برای خود دست و پا می کنند.

وی افزود: شاید برای بسیاری از ما به عنوان ایرانی به دلیل غنای تاریخی و تمدن چندین هزار ساله و زیست جمعی در اتمسفر غرور آفرین و اعتماد بخش و بهره مندی از این موهبت اجدادی، این گونه اقدامات ملل فقیر آنگونه که باید و شاید قابل فهم نباشد؛ از باب قدر عافیت کسی داند که به مصیبتی گرفتار آید؛ از این رو آنها که از مصیبت بی هویتی آگاه هستند در این وادی کوشاتر از ما هستند.

این کارشناس تعلیم و تربیت ادامه داد: علی ای حال هویت ملی، آن عنصر اساسی که در این تاریخ دور و دراز،  ایران و ایرانی را علی رغم تکثر قومی و زبانی و ...   از بلایای دهور به سلامت عبور داده، هویت ملی و جمعی است، اما باید بدانیم که این سرمایه نیز مثل هر سرمایه دیگر در صورت بی تدبیری در معرض نقصان  و کاستی است و نیازمند پرورش و غنی سازی است.

وی با بیان اینکه مبحث هویت ملی یا هویت ایرانی در بین متفکرین ما نیز همواره مطرح بوده است و در ضرورت آن اتفاق نظر وجود دارد، گفت: اما پیرامون عناصر تشکیل دهنده آن و نیز وزن آنها،  دیدگاه‌ها و رویکردهای مختلف وجود داشته و چه بسا در حال حاضر نیز داشته باشد؛ از این رو مبحث هویت ملی از جمله مقولات سهل و دشوار است، که در ورای ظاهر بسیط و بی چون و چرای خود مباحث متعدد دارد.

رضایی اضافه کرد: اگر از مجموعه علایق، احساسات جمعی و عمومی یک ملت به هویت ملی تعبیر بکنیم، این علایق و احساسات عناصر مختلفی را در بر می‌گیرد؛ اعتقادات، سنن، آداب، زبان، تاریخ، فرهنگ، هنر، تمدن و ... مشترک از جمله آنهاست، لذا تحکیم هویت ملی به  تحکیم  عناصر مذکور در ذهن، مغز و عواطف آحاد مردم بر می‌گرد،  علی رغم اینکه عناصر مذکور ایستا نبوده و در گذر تاریخی تغییر و تحول و دگرگونی  می پذیرد، تحول شکلی یا محتوایی، برخی از عناصر از جهت شکل و محتوی جایگزین عناصر قبلی می شود؛ مهم این است که هاضمه عمومی ملت با ذائقه خود آنها را گزینش و هضم و از آن خود می کند.

وی افزود: باید گفت که ملت ایران از این حیث ممتاز است؛ ملت ایران در طول تاریخ  هم از حیث  گزینش و هم از حیث هاضمه جمعی بی نظیر عمل کرده است، مردم ایران در اوایل قرن هفتم میلادی همزمان با بسیاری از ملل دیگر با آیین اسلام مواجه شده و آن را برخوردار از عناصر متعالی، سازنده و شوق آفرین یافته و به گرمی استقبال می کنند؛ طبیعتاً محملی که این آیین را مشایعت می نمود زبان و فرهنگ عرب بود، نبوغ ملت ایران در گزینش، در همین جا خودنمایی می کند، آیین اسلام را به گرمی می پذیرد، اما فرهنگ و زبان عربی را نمی پذیرد، با دو تبصره یک: اندیشمندان ایرانی به زبان عربی به عنوان زبان علم و زبان  فهم قرآن و حدیث  نگریسته و به حد اعلا در آن غور می نمایند و در این راه از ملل عرب زبان پیشی می گیرند و دوم با حسن استفاده از ظرفیت این زبان، زبان فارسی را عمق می‌بخشند.

کارشناس تعلیم و تربیت افزود: ملت ایران از این حیث در بین ملل مشابه بی نظیر است، بسیاری از ملل، حتی ملتی مانند ملت مصر با آن تمدن دیرینه این کار را نمی‌کند به عبارت بهتر نمی‌تواند بکند و زبان تاربخی خود را واگذار می‌کند و عرب زبان می‌شود، سریانی‌ها یا سوری‌ها نیز همین گونه عمل  می کنند، اما ایرانی‌ها خیر.

وی ادامه داد: در ارزشمندی حراست از زبان فارسی و سایر زبان‌های ایرانی اتفاق نظر همگانی وجود دارد، اگر از اندک شمار عناصر پر سر و صدا که در دوره پهلوی بر طبل تقابل عناصر هویت بخش ملت ایران می کوبیدند و در صدد متعارض نشان دادن این عناصر با یکدیگر و نهایتا صد و صفر کردن آنها بودند، و نیز عناصر کم شمار دیگری که با سطحی نگری از در تقابل با جمعیت مذکور از آن ور بام افتادهاند، بگذریم عموم مردم و متفکرین در ازمنه مختلف بر تمام عناصر اصلی هویتی ایرانیان از دین و آیین، اعتقادات، عواطف مذهبی، تاریخ، تمدن، اصالت و ارزشمندی زبان و فرهنگ قومی و ...  پای فشرده‌اند؛ در این بین رویکرد دولت صفوی بی نظیر و مثال زدنی است، اسماعیل صفوی در نوجوانی  به سلطنت می رسد و بعد آن ازدواج می کند، ازدواجی که خود نیازمند کالبد شکافی است، صاحب فرزندانی می شود، و بر اکثر فرزندان خود نام ایرانی بر می‌گزیند، تو خود حدیث مفصل به خوان از این مجمل. 

رضایی اضافه کرد: این موضوع در پرداخت و مهمتر از آن تدوین راهبرد های عملی دشواری‌های خود را دارد و ظرافت‌های خود را می‌خواهد؛ با تأسف باید گفت که به این مقوله بسیار مهم یعنی هویت ملی و راهبردهای کلان تقویت و تحکیم آن، به اندازه کافی پرداخت نشده است، به کلیات اکتفا و از کنار آن عبور شده است، باز با کمال تأسف باید گفت که از این رهگذر آسیب های جدی وارد شده است. 

وی افزود: جایگاه اصلی و شایسته پرداخت این مهم در درجه اول شورای عالی انقلاب فرهنگی است؛ شورای عالی انقلاب فرهنگی در لابلای سیاست‌های مختلف به این موضوع پرداخته است، اما آنگونه که شایسته و در خور شأن این مقال باشد به آن نپرداخته است. این شورا در سند تحول آموزش و پرورش هم که یکی از مواقف پرداخت این مهم  بود، به شکل شایسته ای نپرداخته است؛ حداقل  شفاف و آنگونه که بشود بر مبنای آن زیر نظام های روشنی ترسیم کرد، نپرداخته است.  

این کارشناس تعلیم و تربیت گفت: جایگاه دوم و بعدی این مهم، شورای عالی آموزش و پرورش است؛ جایگاهی که با بازآفرینی خویش و با آرایش جدید و برخوردار از عناصر فهیم و شجاع می‌تواند در این مهم و موضوعات مبنایی مشابه، نقش ایفا کند.

انتهای پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: هویت ملی فیروز رضایی کارشناس تعلیم و تربیت کارشناس تعلیم و تربیت آموزش و پرورش هویت ملی هویت ملی ملت ایران یک ملت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۲۲۸۷۱۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

راهبردهای علمی و علمی امام صادق(ع) در مقابله با سطحی نگری فکری و عمل گرایی افراطی

حجت الاسلام حمید احمدی عضو بعثه مقام معظم رهبری و مدیر کمیته فرهنگی آموزشی اربعین در گفت وگو با خبرنگار آنا درباره فعالیت‌های علمی و عملی امام صادق(ع) گفت: امام جعفر بن محمد (۱۴۸- ۸۳ه. ق) در بحرانی‌ترین اوضاع جهان اسلام؛ در شرایط شکل گیری جنبش عباسیان و سقوط دولت امویان، امامت و رهبری شیعیان را برعهده داشت.

وی ادامه داد: شخصیت ممتاز علمی‌ و اخلاقی عصر خود، مرجعیت علمی، فکری و اخلاقی مسلمانان و شیعیان، تکمیل کننده نهضت علمی و فرهنگی امامان پیشین و نیز بنیان‌گذار مکتب جامع حقوقی و فقهی و فکری و فرهنگی شیعه است. شیخ مفید اندیشمند بزرگ اسلامی می‌نویسد: در میان علمای اسلام از کسی به اندازه امام صادق علیه‌السلام حدیث نقل نکرده‌اند. (الاختصاص، ص۱۶۶) از امام صادق علیه‌السلام افزون بر علوم حدیث و فقه، در دیگر مسائل علمی و سیاسی و فرهنگی نیز معارف ارزشمندی به یادگار مانده است.

مدیر کمیته فرهنگی آموزشی اربعین آغاز امامت آن حضرت را آغاز دوران جدیدی در تاریخ شیعه به شمار آورد و ادامه داد: این دوران فرصت مناسب برای بیان قواعد این مذهب و انسجام آن پیش آورد؛ چرا که این دوره، هم از جهت سیاسی و هم از نظر فرهنگی، در خور توجه بود. از نظر سیاسی، این دوره عصر انتقال حکومت از بنی امیه به بنی‌عباس است. در واقع این نزاع مقداری از فشار‌ها وارده بر امام و شیعیان را در مقطعی فروکاست.

وی بیان کرد: با این همه نباید در این دوره از پیچیدگی اوضاع و وقوع بسیاری از حوادث تاریخی، نهضت‌های خشونت آمیز، که نتایج طبیعی فعالیت‌های مختلف ذیل جریان‌ها و تلاش‌های انقلابی و نیز مواضع غیر‌اصولی و سازش‌کارانه اهل حدیث و توجیه‌گران بود، غافل ماند.

جهاد گسترده فکری و فرهنگی امام صادق در مقابل غلات و ملحدان

حجت الاسلام احمدی با تاکید بر جنبه فرهنگی گفت: از حیث فرهنگی، دورانی بود که بیشتر علوم اسلامی از جمله فقه و حدیث تدوین و منتشر شد و علم کلام نیز که بنیان گذاران آن تحت تأثیر علوم یونانی بودند، مجال بروز یافت. امام صادق علیه السلام در چنین موقعیت و فرصتی برای تبیین و ترویج و رشد معارف و علوم مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام و از سویی دیگر در صیانت از آن در برابر سایر فرق همانند غُلات و ملحدان و ظاهرگرایان و عمل‌گرایان افراطی به جهاد گسترده فکری و فرهنگی دست زد.

وی با بیان اینکه هنگامی که جامعه در ساحت فرهنگ و اندیشه دچار چالش و بحران است، عالمان و راهبران جامعه در مقابله با آن نیز ناگزیر به استفاده از سلاح فکر و فرهنگ هستند، اظهار داشت: امام صادق علیه‌السلام، این جهاد بزرگ را هوشمندانه و بر پایه قواعد و با اتخاذ راهبرد‌های عالمانه و کارآ طراحی و به پیش برد. چون که حرکت و تلاشی به بار خواهد نشست که بر قواعدی استوار و بر اندیشه عمیق و درست بنا گردد و آغاز کند.

عضو بعثه مقام معظم رهبری راهبرد اول را تشریح کرد و گفت: حفظ و رسمیت بخشی سرمایه‌های ارزشمند معنوی و انسانی که از مدرسه امامان علیهم‌السلام در اختیار داشت که این سرمایه رهاورد نهضت خونین و الهی حضرت سیدالشهدا علیه السلام و نهضت فکری و فرهنگی امامان قبل از خود بود. راهبرد دیگر امام که بسیار هوشمندانه و با درک درست شرایط و آینده‌نگری خردمندانه اتخاذ و به اجرا گذاشت، قدرت بزرگ ایجاد شده متمرکز را متکثر و در شهر‌های کانونی به صورت شبکه‌ای نظامند و منسجم پراکنده ساخت تا هم هنگام مواجهه با تهدید همه این سرمایه ارزشمند، آسیب نبیند و هم عقبه‌ها و امتداد این قدرت را در عمق جامعه بگسترانند. به بیان جامعه شناسان قدرت پراکنده در صورتی که منسجم شوند و با لبه‌های اجتماع گره بخورند، می‌توانند طوفانی به راه بی‌اندازند و جنبش‌های بزرگ و عمیقی را خلق کنند.

حجت الاسلام احمدی ادامه داد: در راستای همین راهبرد امام عالمانی از شاگردانش به تدوین رساله‌ها و کتب در مسائل مختلف علوم اسلامی روی آوردند. همانند محمد بن نعمان احول که از بلندپایگان و شاگردان امام صادق علیه‌السلام و از اصحاب امام کاظم علیه السلام آسا. وی صاحب چند اثر در بحث امامت است. امام با استناد به حدیث نبوی که فرمودند: " قیدوا العلم " علم و دانش را با نوشتن به بند بکشید، به شاگردان و اصحاب خود توصیه می‌کردند که دانش خویش را مکتوب کنند. امام در بیانی فرمودند: از‌نوشته‌های خود نگهداری کنید، زیرا به زودی به آن نیازمند می‌شوید.

وی با اشاره به راهبرد امام صادق علیه‌السلام در مبارزه با اندیشه‌های سطحی و عمل‌گرایی افراطی گفت: امام در این راهبرد، هم مبارزات‌ایجابی را در پیش گرفت و هم به جهاد سلبی اهتمام ورزید. عشق مفرط در کنار سطحی نگری و جهل، دفاع بد از دین و آیین و فرهنگ دینی، تن دادن به تفاسیر و قرائت‌های دانشمندان بی‌بهره از علوم آل‌الله و موقعیت نشناسی برخی خواص و عالمان در طرح معارف متعالی دینی و نیز عدم درک درست برخی معانی بلند دینی و منزلت امامان معصوم، سبب پیدایش و ظهور عقیده‌های انحرافی مثل غُلُو شد.
عضو بعثه مقام معظم رهبری ادامه داد: پیروان این اندیشه مسلمانانی سطحی نگر بودند که با وجود دوستی و محبت به اهل بیت علیهم‌السلام از گوهر دین بهره‌ای نبرده بودند. اعتقاد به الوهیت امام و نظریه تناسخ و تشبیه و امثال آن رهاورد این نوع دین‌داری بود که در عصر امام صادق علیه‌السلام رو به فزونی بود.

حجت الاسلام احمدی اضافه کرد: امام با تبیین و دفاع منطقی و عقلانی از نظریه امامت و جایگاه امام در جامعه، عموم مردم را از ارتباط با آنان منع کرد و عالمان را به اندیشه ورزی و برخورد‌های عالمانه برای مقابله با آنها فراخواند. دوری از مناسک و عدم تقید به عبادات شرعی، خطر و تهدید جدی برای جامعه شیعیان محسوب می‌شد که مبارزه با آنانی که مدعی محبت سرسختانه به امام بودند، جز از امام با یک تلاش گسترده و عالمانه و درک درست ممکن نبود.

وی ادامه داد: در کنار این دیدگاه افراطی حاصل سطحی نگری، عمل‌گرایان افراطی که عمدتاً از گروه‌های شیعی بودند، نیز جنبش‌هایی را در مبارزه با حکومت و صاحبان قدرت سیاسی به راه انداخت که اساس نظریه‌شان، به کانونی و محوری بودن قیام مسلحانه در راست دینی و خلوص ایمانی تلقی می‌شد. همانند جنبش‌های متعدد علویان که قیام به شمشیر، شرط ایمان شمرده می‌شد.

امام صادق (ع) با رعایت اصل تقیه، مبارزات بی‌ثمر را نفی کردند

حجت الاسلام احمدی با اشاره به اینکه امام با نفی مشروعیت حکومت‌ها با رعایت اصل تقیه، مبارزات بی‌ثمر را نفی کردند و تایید نکردند، اظهار داشت: چنان‌چه در مقابل انتقاد منصور عباسی از امام در بحث جنبش علویان فرمودند: این حرکت مورد حمایت مردم نیست. جنبش‌هایی که گاه آلت فعل دشمن قرار می‌گرفتند و یا باعدم ملاحظه شرایط سیاسی و اجتماعی، باعث هدر رفت سرمایه انسانی شدند. امام به جد با تبیین مواضع مکتب اهل بیت، شیعیان را از فرو افتادن در دام آنان دور نگه داشت. چنان‌چه خود در هنگام قیام نفس زکیه از مدینه خارج شدند و به منطقه فُرع در راه مدینه به مکه رفتند و تا پایان قیام در آن‌جا ماندند.

وی ادامه داد:این راهبرد‌های امام منتج به این شد که باید به عالمان آل محمد و شاگردان معتمد ایشان اقتدا کرد. فرهنگی را بنا نهاد که راه و طریقت مکتب اهل بیت علیهم‌السلام، راه اعتدال و تمسک به سیره و روش و اندیشه امامان، دال مرکزی آن است و این فرهنگ با جهاد علمی و فکری، امام باعث حفظ گوهر معنوی دین و اساس دیانت محمدی شد؛ و این راهبرد به عنوان سنجه و میزان درستی مکتب و هر نوع عمل و اندیشه شیعی، قرار گرفت.

انتهای پیام/